( 1.30 pm ) ඒ 2015 වසරේ සැප්තැම්බර් මාසේ දවසක් මම යහළුවෙක් එක්ක විල්පත්තුවේ ගියා. ටිකක් දුරක් ඇවිදින කොට යහළුවා කිව්වා මගේ මුහුණ නිල් පාට වෙලා කියලා. මම කිව්වා වීස් එක නිසා වෙන්න ඇති කියලා. මගේ මිතුරා පයිලට් කෙනෙක්. එයා කිව්වා මෙහෙම වෙන්නේ මොළයට ඔක්ෂිජන් සැපයුම මදි වෙන නිසා කියලා.
මෙසේ බීබීසී සිංහල සේවය හා පැවසු ඇයගේ නම ශවිනි ප්‍රනාන්දු. වයස අවුරුදු 36ක් වන ශවිනි නුවර වත්තේගම පදිංචිකාරියකි.මේ දිනවල ඇමෙරිකාවේ ජීවත්වන ඇය, ඇමෙරිකානු වෛද්‍යවරුන් විසින් හඳුන්වන්නේ වොන්ඩ(ර්) වුමන් (Wonder Woman) නමිනි.ඒ, ඇය තම දෛවයට මෙන්ම වෛද්‍ය විද්‍යාවට ද අභියෝග කළ දිරිය කාන්තාවක් බැවිණි.විල්පත්තුවේදී අසනීප වූ ශවිනි නැවත සිය නිවසට පැමිණි පසු දෙමව්පියන් සමග නුවර ප්‍රධාන වෛද්‍යවරයෙක් හමුවී තිබේ.
“වෛද්‍ය වාර්තා බැලීමෙන් අනතුරුව ඔහු මාව යොමු කළා කොළඹ වෛද්‍යවරයෙක් වෙත. මම ලංකා හොස්පිටල් එකට ඇඩ්මිට් වුණා. එහිදී මගේ හෘදය සහ පෙනහලු පරීක්ෂා කරලා වෛද්‍යවරයා කිව්වා මගේ හදවතේ සිදුරක් කියලා.””එසේම ඔහු කිව්වා මට තව ජීවත් වෙන්න පුළුවන් අවුරුදු දෙකයි කියලා” ශවිනි පැවසීය.”වෙනත් රටකට ගොස් පරීක්ෂා කර බලන්නද කියා විමසු විට එම වෛද්‍යවරයාට තරහ ගියා. ඔහු කිව්වේ කොහේ ගියත් මගේ තත්ත්වය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ කියලයි.””මට දුක හිතුනා. තරහකුත් ආවා. ‘හොඳයි ඩොක්ටර් මම අවුරුදු දෙකකින් ඇවිත් හායි කියන්නම් කියලා’ මම මගේ කාමරයට ආවා,” ශවිනි අතීතය මතක් කරමින් පැවසීය.
රෝග විනිශ්චය
මම තව අවුරුදු කිහිපයක් කොහොම හරි අල්ලා ගෙන ඉන්නවා” –
ශවිනි ප්‍රනාන්දුශවිනි ගේ නැගණිය මේ වනවිට ඇමෙරිකාවේ වාසය කරයි. ඇයගේ බල කිරීම මත එක්සත් ජනපදයට ගොස් එහි ප්‍රධාන රෝහලක් වන ජෝන් හොප්කින්ස් (John Hopkins) රෝහලට ඇතුළත් වී පරීක්ෂණයකට සහභාගී වීමට ශවිනි තීරණය කළාය.”මම ප්ලේන් එකේ ගියේ ඔක්ෂිජන් ළඟ තියාගෙන. ඇමෙරිකාවට ගිහිල්ලා දින කිහිපයකින් අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර ගත්තා.”එහිදී වෛද්‍ය මතය වුයේ ඇය අයිසන්මෙන්ජර් සින්ඩ්‍රෝම් (Eisenmenger’s Syndrome) නම් දුර්ලභ රෝගී තත්ත්වයෙන් පෙළෙන බවය.උත්පත්තියේ සිට ඇතිවන හෘද රෝගී තත්ත්වයක් නිසා එය ඇතිවෙන බව වෛද්‍යවරු තමාට පැවසු බව ඇය පැවසීය.එහිදී හෘදය වස්තුවේ ඇතිවන අධික පීඩනය හේතුවෙන් පෙනහලුවලට සහ හෘදය වස්තුවට හානි වීමෙන් එම රෝගී තත්ත්ත්වය ඇතිවන ආකාරය ගැන වෛද්‍යවරු ශවිනි ට හෙළිකර තිබේ.
“මට අවුරුදු 33ක් වෙනකම් ලංකාවේ මොනම වෛද්‍යවරයෙකුටවත් මගේ තත්ත්වය සොයා ගන්න බැරි වුණා. මගේ අම්මයි තාත්තයි මාව නොපෙන්වපු විශේෂඥ වෛද්‍යවරයෙක් නෑ. ඔවුන් හැමවිටම කිව්වේ මට වීස් එක කියලා”ඉරණමට අභියෝග කිරීමට අදිටන් කර ගත් වෛද්‍යවරියඇමෙරිකාවට යෑමෙන් පසු ජෝන් හොප්කින්ස් රෝහලේ වෛද්‍යවරුන්ගේ අධීක්ෂණය යටතේ ඇය සති 6ක් පමණ ප්‍රතිකාර ලැබීය.”මට මුලදී අඩි 300 – 400ක් වත් ඇවිදින්න අමාරුයි. හරියට මහන්සිය දැනෙනවා. නමුත් දැන් මට අඩි 2,000ක් විතර ඇවිදින්න පුළුවන්”ඇය ඇමෙරිකාවට යෑමට පෙර බ්‍රිතාන්‍යයේ පෝට්ස්මත් (Portsmouth) විශ්වවිද්‍යාලයේ පරිගණක ඉංජිනේරු උපාධිය හදාරා ඇති අතර ඉන්පසුව ඔස්ට්‍රේලියාවේ එඩිත් කැවොන් (Edith Cowan) විශ්වවිද්‍යාලයේ පශ්චාත් උපාධියක් ද හදාරා තිබේ.තම රෝගී තත්ත්වය නිසා ඇමෙරිකාවට පැමිණි ශවිනි නිකරුණේ කාලය ගත කිරීමට අකමැති වුවාය.ඒ අනුව ඇය ජෝර්ජ්ටවුන් විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළු වී සන්නිවේදනය, සංස්කෘතිය සහ තාක්ෂණය යන විෂයයන් යටතේ පශ්චාත් උපාධියක් හැදෑරීමට තීරණය කළාය.
“මම එම විශ්වවිද්‍යාලයට යෑමට තීරණය කළේ මට අවශ්‍ය ආකාරයට විෂය මාලාව සාදා දීමට ඔවුන් එකඟ වූ නිසා,” බව ඇය පැවසීය.
නව නිර්මාණය
ඇය ඇවිදින්නේ ඔක්සිජන් ටැංකිය සමගයදිනක් ඇය විශ්වවිද්‍යාලයේ සිටින විට ඇයගේ මුහුණ ප්‍රදේශය නිල් පාටවනු මිතුරන් දැක ඇත. එසේ වන්නේ මොළයට ඔක්ෂිජන් ගමනා ගමනය අඩුවීම නිසා බව ශවිනි දනී.”ඇත්තෙන්ම මගේ හදවතේ ක්‍රියාකාරීත්වය නැවතුනා. මම දන්නවා මට විනාඩි තුනක් තියෙනවා මොළයට වෙන හානිය වළක්වා ගැනීමට. මගේ පපුවට මම ම හයියෙන් ගහගත්තා. එතකොට තත්ත්වය ප්‍රකෘති වුණා,” තම බියකරු අත්දැකීමක් හෙළිදරව් කරමින් ඇය කීවේය.
ඉන්පසු ඇය විශ්වවිද්‍යාලයට හෝ වෙනත් ඕනෑම ස්ථානයකට යන්නේ ඔක්ෂිජන් ටැංකියක් ද අතේ දරා ගෙනය.
මරණයට අභියෝග කළ මිත්තනියගේ වීර චාරිකාව
මේ ගැන දිගින් දිගටම කල්පනා කරමින් සිටින විට ඇයට අපුරු අදහසක් පහළ වී තිබේ. එනම් තම හෘදය වස්තුවට ඔක්ෂිජන් සැපයුම අඩු වූ විට එය තමාට ඇඟවීමට යම් උපකරණයක් නිපදවිය යුතු බවය.”මම මේ ගැන මගේ වෛද්‍යවරයාට විහිලුවට වගේ කිව්වා. එක වෙන කෙනෙක් නිර්මාණය කිරීමට පෙර එය කරන ලෙස ඔහු මට උපදෙස් දුන්නා,” ශවිනි පැවසුවා.’OxiWear’ නම් උපකරණය එහි ප්‍රථිඵලයකි. එහි පේටන්ට් බලයද ඇයට හිමිය.”මම මෘදුකාංග ඉංජිනේරුවරයෙක් නිසා මට මෙම නිර්මාණය කිරීම පහසු වුණා”ඒ අනුව 2018 වසර නිමවීමට පෙර එම උපකරණයේ ආදර්ශකයක් (prototype) නිර්මාණය කිරීමට ඇය සමත් වුවාය.එම උපකරණය රෝගී පුද්ගලයාගේ කණකට සවිකර කර එමගින් නිකුත් කෙරෙන පණිවුඩ එම පුද්ගලයාගේ ජංගම දුරකථනය හා සම්බන්ධ වේ.”යම් අවස්ථාවක මගේ ඔක්ෂිජන් ප්‍රමාණය අඩුවෙලා හදවතේ ක්‍රිකාරීත්වය නැවතුනොත් මගේ ජංගම දුරකථනය හරහා 911 එකට පණිවුඩයක් නිකුත් වෙනවා” තමා නිර්මාණය කළ උපකරණයේ ක්‍රියාකාරිත්වය විස්තර කරමින් ශවිනි පැවසුවාය.ශවිනි තම නිර්මාණය කර ඇත්තේ කෑම කාමරයේදීය.
ඉන්පසු විශ්වවිද්‍යාලයේ උනන්දු කිරීම මත ඇය තම නිර්මාණය නව නිර්මාණකරුවන් සඳහා පැවැත්වෙන “Bark Tank” නම් තරගාවලියට ඉදිරිපත් කර තිබේ.එය ජයග්‍රහණය කිරීම නිසා ඇයට ඩොලර් 35,000ක් ලැබිණි.එපමණක් නොව පසුගිය සතියේ ජෝර්ජ්ටවුන් විශ්වවිද්‍යාලය මගින් 2018/2019 වසර සඳහා හොඳම පශ්චාත් උපාධි අපේක්ෂකයා ලෙස ඇයව තෝරාගෙන තිබේ.
රෝගී තත්ත්වය
හොඳම පශ්චාත් උපාධි අපේක්ෂකයා ලෙස ත්‍යාග ලබාකෙසේ වුවත් තව අවුරුදු කිහිපයකින් ශවිනිට හෘද වස්තුව සහ පෙනහලු බද්ධ කළ යුතු බව නිර්දේශ කර තිබේ.ඒ සඳහා ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියනයක් අවශ්‍ය වන බව ඇස්තමේන්තු කර ඇත.”මම මේ මුදල සොයන්න ඇවිදින්න පටන් ගත්තා. මේ වෙනකොට ඩොලර් ලක්ෂ හතරකට වැඩිය එකතු වෙලා තිබෙනවා. සමහරු දැන් මට විහිලු කරන්නේ ‘One million dollar woman’ කියලා”නමුත් එවැනි අවයව බද්ධ කිරීමකට පසු කෙනෙකුට ජීවත් විය හැක්කේ උපරිමව වසර 5ක් බව වෛද්‍යවරුන් ඇයට පවසා තිබේ.ඒ රෝගියාගේ ප්‍රතිශක්ති හැකියාව අවම තත්ත්වයකට පත්කරන බැවිණි.
“මේ දිනවල ත්‍රිමාණ පෙනහලු (3D printed) නිර්මාණය සඳහා පරීක්ෂණ පැවැත්වෙනවා. එමගින් ප්‍රතිකාර කරන විට රෝගියාගේ ප්‍රතිශක්ති හැකියාවට සිදුවන බලපෑම අවමයි”තව වසර කිහිපයකින් එම පරීක්ෂණ සාර්ථක වීමට ඉඩ තිබෙන බව වෛද්‍යවරු ශවිනිට පවසා තිබේ.”මම තව අවුරුදු කිහිපයක් කොහොම හරි අල්ලා ගෙන ඉන්නවා” යනුවෙන් බීබීසී සිංහල සේවය සමග ඇය වැඩිදුරටත් පැවසීය.
(උපුටා ගැනිම ඉරාස් ඉස්මයිල්ගේ ෆේස්බුක් පිටුවෙනි )
